Σύμφωνα με τους καθηγητές των Αγγλικών οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες– δυσλεξία αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην διδασκαλία της Ξένης Γλώσσας που οφείλονται στην αδύναμη μνήμη τους.
Ένα κοινό χαρακτηριστικό των δυσλεξικών μαθητών είναι η αδύναμη μνήμη τους.
Πιο συγκεκριμένα οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δυσλεξικοί μαθητές αφορούν την απομνημόνευση των γλωσσικών πληροφοριών δηλαδή των πληροφοριών που συνδυάζουν οπτικό και λεκτικό μέρος, όπως είναι για παράδειγμα τα γράμματα που έχουν σχήμα αλλά και ήχο και όνομα.
Έτσι, όταν δέχονται οπτικά πληροφορίες όπως τα σύμβολα, σχήματα , αντικείμενα κ. α , οι οποίες συνδυάζουν εικόνα και όνομα , δυσκολεύονται τόσο στην επεξεργασία τους (κωδικοποίηση) όσο και στην καταχώρηση αλλά και ανάκληση από την μνήμη τους.
Αδύναμη μνήμη μέσα στην τάξη
Η αδύναμη μνήμη των δυσλεξικών μαθητών έχει επιπτώσεις στην
μάθηση :
• Δυσκολεύονται να συγκρατήσουν ονόματα, ημερομηνίες,
χρονολογίες που συναντούν στα μαθήματα τους
• Πολύ συχνά αδυνατούν να θυμηθούν σημαντικές ημερομηνίες
όπως τα γενέθλια του ή η γιορτή τους
• Συναντούν δυσκολία να θυμηθούν με την σειρά οδηγίες που τους
έχουν δοθεί ή αριθμούς τηλεφώνων
• Συχνά ξεχνούν τι εργασίες έχουν να κάνουν ή/και τις σχολικές
τους υποχρεώσεις
• Συχνά συμβαίνει να μην μπορούν να θυμηθούν την λέξη για ένα
πολύ οικείο αντικείμενο
• Έχουν δυσκολία στην οργάνωση και των σχεδιασμό
• Σταματούν να εργάζονται σε κάτι γιατί δεν θυμούνται τι ήταν
αυτό που πρέπει να κάνουν μετά
• Δείχνουν να ονειροπολούν , να μην προσέχουν και να μην
συγκεντρώνονται
• Πολλές φορές αδυνατούν να παρακολουθήσουν την ροή μιας
συζήτησης σε μια ομάδα συμμαθητών
Επίδραση της αδύναμης μνήμης στην Ανάγνωση , Γραφή και
Ορθογραφία
Η αναγνωστική ικανότητα των παιδιών είναι άρρηκτα δεμένη με την
μνήμη των γλωσσικών πληροφοριών .
Για να μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν πρέπει αρχικά να συνδυάσουν
τα γράμματα με τους ήχους τους και αυτός ο συνδυασμός πρέπει να
καταχωρηθεί στην μνήμη τους. Έτσι όταν θα κληθούν να διαβάσουν θα
πρέπει να ανακαλέσουν από την μνήμη τους τους ήχους που
αντιστοιχούν στα γράμματα που βλέπουν, να τους συνθέσουν στην
κατάλληλη σειρά και να εκφέρουν την λέξη.
Όταν οι μαθητές έχουν απομνημονεύσει αποτελεσματικά αυτές τις
αντιστοιχίες γραμμάτων – ήχων μπορούν να γράψουν χωρίς να κάνουν
αντιμεταθέσεις , αντιστροφές ή/και παραλείψεις γραμμάτων .
Η μνήμη όμως είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας και στην
ορθογραφία αφού οι λέξεις «καταγράφονται» σαν εικόνες στην μνήμη
των μαθητών. Η μνήμη τους συνεχώς εμπλουτίζεται όχι μόνο με
ολόκληρες λέξεις αλλά και με την ορθογραφία καταλήξεων , προθέσεων
κ.α.
Στην μνήμη των παιδιών γίνεται μια συνεχής επεξεργασία των νέων
στοιχείων που καταγράφονται. Οτιδήποτε καινούργιο μαθαίνουν
συσχετίζεται με τα προηγούμενα και έτσι δημιουργούνται γενικεύσεις
ώστε τα παιδιά να μπορούν να γράψουν ορθογραφημένα λέξεις που
δεν έχουν διδαχθεί (π.χ. ματώνω , ρήμα σε –ωνω).
Η αδύναμη μνήμη των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες επομένως
εμποδίζει τους μαθητές :
• Να διαβάσουν με ευχέρεια και να κατανοήσουν το κείμενο που
διάβασαν.
Όταν διαβάζουμε μια πρόταση , μια παράγραφο ή ένα κείμενο ,
πρέπει να διατηρήσουμε και να ενσωματώνουμε στη μνήμη μας
τις πληροφορίες συνεχώς.
Οι μαθητές με αδύναμη μνήμη δεν μπορούν να καταφέρουν
κάτι τέτοιο γι αυτό και πολλές φορές παραπονιούνται ότι «δεν
μπορούν να θυμηθούν τίποτα !» από μια σελίδα που μόλις
διάβασαν
• Να γράψουν ορθογραφημένα, αφού δεν μπορούν να
ανακαλέσουν τα σωστά γράμματα και κάνουν τυχαία επιλογή
γραμμάτων γράφοντας ακριβώς ότι ακούν.
• Να ανακαλέσουν τις αντιστοιχίες γραμμάτων-ήχων και να τις
συνθέσουν με την σωστή σειρά έτσι ώστε να γράψουν και να
διαβάσουν
• Να συγκρατήσουν και να συνδέσουν τις ιδέες του στην
παραγωγή ενός γραπτού κειμένου
Η αδύναμη μνήμη στην διδασκαλία των Αγγλικών
Τα προβλήματα που συναντούν οι μαθητές με αδύναμη μνήμη στην
εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας είναι παρόμοια με αυτά που έχουν
στην μητρική τους γλώσσα:
• Δυσκολεύονται να συσχετίσουν γράμμα και ήχο και να
απομνημονεύσουν αυτές τις αντιστοιχίες
• Δεν μπορούν να επεξεργαστούν φωνολογικά την γλώσσα με
ευκολία, δηλαδή να κάνουν κατάτμηση μιας λέξης στα
φωνήματα της αφού η Αγγλική είναι μία γλώσσα κατά βάση
αδιαφανής (δέν υπάρχει σε μεγάλο βαθμό αντιστοιχία σε αυτό
που ακούμε και σε αυτό που γράφουμε)
• Αδυνατούν πολλές φορές να θυμηθούν τα «μοτίβα» στην
ορθογραφία των λέξεων π.χ. –ing , -ght
• Να εσωτερικεύουν τους κανόνες της γραμματικής και του
συντακτικού π.χ. πώς γίνονται οι πληθυντικοί, ποιά είναι η σωστή
συντακτικά σειρά των λέξεων
Σαν συνέπεια αυτών των προβλημάτων, δυσκολεύονται:
• στην ανάγνωση λέξεων και κειμένων με την σωστή προφορά
• να αναγνωρίσουν μια λέξη που ακούν στο γραπτό κείμενο
• στην εκμάθηση του λεξιλογίου (ορθογραφία και σημασία των
λέξεων)
• στην ορθογραφημένη γραφή (τα ίδιο φώνημα-ήχος αντιστοιχεί σε
παραπάνω από ένα γράμματα π.χ. το φώνημα /k/ στις λέξεις cat
και back)
• στην παραγωγή γραπτού λόγου (π.χ. εκθέσεις, επιστολές)
… μια διαφορετική προσέγγιση
Η αδύναμη μνήμη των γλωσσικών πληροφοριών ευθύνεται σε μεγάλο
βαθμό για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με
μαθησιακές δυσκολίες.
Τα παιδιά αυτά χρειάζονται διαφορετικούς τρόπους κωδικοποίησης
των πληροφοριών έτσι ώστε η ανάκληση από την μνήμη τους να γίνεται
απρόσκοπτα και με ευκολία.
Βάσει των αποτελεσμάτων της έρευνας οι δυσλεξικοί μαθητές έχουν
εναλλακτικούς τρόπους για να λειτουργήσουν : δεν έχουν δυσκολία
στην μνήμη σχημάτων και εικόνων ιδιαίτερα όταν αυτά συνδέονται με
χρώμα, ήχο και αφή. Για τον λόγο αυτό η χρωματική διαφοροποίηση
διαδραματίζει βασικό ρόλο στην διδακτική διαδικασία.
Όταν όλες οι αισθήσεις ενεργοποιηθούν οι πληροφορίες
καταχωρούνται πιο εύκολα στην μνήμη και παρομοίως ανακαλούνται
πιο εύκολα από αυτήν.
Στόχος μας είναι να «βομβαρδίσουμε» την μνήμη των παιδιών με
ερεθίσματα που θα κάνουν το μάθημα περισσότερο βιωματικό
δημιουργώντας γνωστικούς συνδέσμους ανάμεσα στη θεωρία και στην
πράξη ή να ενισχύσουμε τους ήδη υπάρχοντες με παραδείγματα μέσα
από το άμεσο καθημερινό περιβάλλον του μαθητή, λαμβάνοντας
υπόψην την ανάγκη να προσαρμόσουμε τον τρόπο που διδάσκουμε
στον τρόπο που μαθαίνει και όχι το ανίθετο.
Τα ερεθίσματα αυτά προκύπτουν από τις γνώσεις, τα ενδιαφέροντα, τα
παιχνίδια των παιδιών. Τα γράμματα και οι ήχοι που αντιστοιχούν σε
αυτά θα μπορούσαν να εμπλουτιστούν με τέτοιου είδους ερεθίσματα
ώστε οι μαθητές να θυμούνται ευκολότερα αυτές τις τόσο σημαντικές
αντιστοιχίες. Επόμενο βήμα η διδασκαλία της γραφής και της
ανάγνωσης.
Το λεξιλόγιο θα μπορούσε να διδαχθεί με card game όπου μαζί με τους
μαθητές βρίσκουμε recall words (οτιδήποτε που να παραπέμπει στην
λέξη προς εκμάθηση) που βοηθούν στην επιτυχημένη ανάκληση από
την μνήμη. Το υλικό που προκύπτει αποτελεί ατομικό εργαλείο για τον
κάθε μαθητή αφού είναι προϊόν συνεργασίας ανάμεσα στον μαθητή και
τον διδάσκοντα αποκλειστικά.
Όσο αφορά τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού
μπορούμε να υποκαταστήσουμε τους κανόνες με το παραμυθιακό
στοιχείο έτσι ώστε να ενισχύσουμε την διδακτική τους ιδιότητα αφού
πλέον θα έρθουν ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα του
παιδιού.
Αυτός ο εναλλακτικός τρόπος διδασκαλίας είναι περισσότερος φιλικός
στους μαθητές με μαθησιακά προβλήματα-δυσλεξία που
αντιμετωπίζουν προβλήματα στην μνήμη των γλωσσικών πληροφοριών.
