Η σχολική ζωή είναι κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών και της οικογένειας. Ωστόσο, δεν είναι σπάνιο κάποια παιδιά να αρνούνται να πάνε στο σχολείο, με συμπτώματα που κυμαίνονται από απλή γκρίνια μέχρι έντονο άγχος και σωματικές ενοχλήσεις. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σχολική άρνηση και μπορεί να κρύβει πίσω του διαφορετικούς λόγους.
Τι είναι η σχολική άρνηση;
Η σχολική άρνηση δεν είναι απλώς «τεμπελιά» ή «πεισματάκι». Πρόκειται για μια σύνθετη συμπεριφορά που συνδέεται με συναισθηματικές δυσκολίες, άγχος αποχωρισμού, φόβους ή και μαθησιακές προκλήσεις. Το παιδί συχνά εκδηλώνει πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, κλάματα ή κρίσεις πανικού πριν το σχολείο, αλλά τα συμπτώματα υποχωρούν όταν παραμείνει στο σπίτι.
Πιθανή αιτιολογία
Οι αιτίες της σχολικής άρνησης μπορεί να είναι πολλές και διαφορετικές:
- Άγχος αποχωρισμού από τους γονείς, κυρίως σε μικρότερες ηλικίες, γενικευμένο άγχος, φοβίες , κατάθλιψη.
- Σχολικός εκφοβισμός ή δυσκολίες στις σχέσεις με συμμαθητές, αρνητικά βιώματα στο σχολικό περιβάλλον.
- Μαθησιακές δυσκολίες, που κάνουν το σχολείο να φαίνεται υπερβολικά δύσκολο
- Μετάβαση σε νέα τάξη ή σε νέο σχολείο μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση και ανασφάλεια στο παιδί.
- Αλλαγές στην οικογένεια, όπως διαζύγιο ή απώλεια κοντινού προσώπου, ασθένεια, συγκρούσεις στο οικογενειακό περιβάλλον, υψηλές προσδοκίες των γονέων, ενδέχεται να επηρεάσουν τη συναισθηματική ισορροπία του παιδιού.
- Ψυχολογικές διαταραχές: Στην κλινική πρακτική, η σχολική άρνηση συνδέεται συχνά ως σύμπτωμα άλλων διαταραχών όπως: γενικευμένο άγχος, κοινωνική φοβία, κατάθλιψη, PTSD, ΔΕΠ-Υ, ακόμα και αυτισμό.
Πώς καταλαβαίνουν οι γονείς ότι πρόκειται για σχολική άρνηση;
- Επαναλαμβανόμενη και καθημερινή δυσφορία, αντίσταση και εν τέλει άρνηση στο γεγονός ότι πρέπει να πάει σχολείο
- Συχνές σωματικές ενοχλήσεις ( ψυχοσωματικές αντιδράσεις) όπως πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, στομαχικές ενοχλήσεις, εμετοί πριν το σχολείο που δεν έχουν ιατρική αιτιολογία και υποχωρούν το Σαββατοκύριακο ή στις διακοπές
- Έντονα συναισθηματικά επεισόδια (αναστάτωση, κλάμα, θυμός, πανικός , άρνηση να προετοιμάστε ή/ και να αποχωρήσει για το σχολείο).
- Επίμονη επιθυμία να μείνει στο σπίτι με τον γονιό.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
- Ακούστε το παιδί: Δείξτε κατανόηση, χωρίς θυμό και εκνευρισμό. Το παιδί στην φάση αυτή δεν χρειάζεται πίεση.
- Συζητήστε με το σχολείο: Οι δάσκαλοι/ες που έχουν καθημερινή επαφή μαζί του μπορούν να δώσουν χρήσιμες πληροφορίες για το τι συμβαίνει στην τάξη αλλά και την ώρα του διαλείμματα.
- Διατηρήστε σταθερή ρουτίνα: Ξύπνημα, προετοιμασία και αποχαιρετισμός με σταθερό τρόπο καθημερινά.
- Προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε την κατάσταση κάνοντας μικρά βήματα: Αν η επιστροφή στο σχολείο είναι δύσκολη, ξεκινήστε με λιγότερες ώρες σχολείου κάθε μέρα και αυξήστε σταδιακά.
- Αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια από ειδικούς όταν η κατάσταση επιμένει και επηρεάζει την καθημερινότητα του παιδιού.
Ο ρόλος των ειδικών είναι πολύ σημαντικός. Το παιδί πρέπει να πλαισιωθεί ολιστικά. Σε συνεργασία με τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς ο στόχος είναι να Βοηθηθεί το παιδί για να αναπτύξει αυτοπεποίθηση, να μειώσει το άγχος και να βρει ξανά τη χαρά της μάθησης.
Το σχολείο μπορεί να γίνει ξανά ένας χώρος όπου το παιδί αισθάνεται ασφαλές και ικανό .
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
McLean Hospital (2025). «School refusal: Essential facts for families». mcleanhospital.org
Ulaş, Ö. (2024). «School refusal and its psychosocial correlates: A systematic review». Current Psychology.
